Tự kỷ là gì ??

Trẻ tự kỷ (p1)

Tự kỷ là gì?

Định nghĩa: Thuật ngữ tự kỷ Autism có gốc là từ Hi Lạp :” Autos” có nghĩa là TỰ THÂN.

• Nguồn gốc:

Bs tâm thần Eugen Bleuler ( 1857-1939) lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ vào khoảng đầu thế kỷ 20, nhằm mô tả triệu chứng rút lui xã hội ở những bệnh nhân xáo trộn nặng nề về hành vi, những bệnh nhân này có thể là bênh nhân tâm thần phân liệt hoặc trầm cảm.

BS tâm thần nhi khoa  Leo Kanner (1943) ở Baltimore, Hoa Kỳ, (BS. Leo Kanner là người sáng lập ra khoa tâm thần nhi khoa của Đại học Y Khoa Johns Hopkins vào năm 1930, ông là bác sĩ tâm thần nhi khoa đầu tiên của Hoa Kỳ, ông  đã sử dụng thuật ngữ để mô tả một nhóm bệnh nhân cùng có 3 đặc tính quan trọng: Một mình, mong muốn sự giống nhau, có các vấn đề về ngôn ngữ: chậm phát triển ngôn ngữ, nhại lời, hiểu theo nghĩa đen…

Định nghĩa theo DSM-IV-TR: tự kỷ nằm trong nhóm các rối loạn phát triển lan toả (PDD: Pervasive Developmental Disorders): Là một nhóm hội chứng được đặc trưng bởi suy kém nặng nề và lan toả trong những lãnh vực phát triển: tương tác xã hội, giao tiếp và sự hiện diện của những hành vi và các ham thích  rập khuôn .

• Phân biệt các nhóm biểu hiện cơ bản của bệnh Tự kỷ

1. Suy kém về mặt tương tác xã hội:

Đặc điểm nồi bật của trẻ tự kỷ loại này là có dấu hiệu cách ly xã hội và không có khả năng liên hệ hoặc không hề có mong muốn liên hệ với người khác.

Ví dụ: trong những tình huống đối mặt hoặc tham gia trực tiếp với nhiều trẻ, nhóm người trẻ tự kỷ nặng sẽ không nhìn vào mặt bạn, thậm chí lảng tránh, cách xa khỏi mọi người.

*Có 3 kiểu suy kém về tương tác:

Nhóm trẻ có khuynh hướng tách rời:   Nhóm trẻ  này  có xu hướng cách ly và nằm trong vỏ bọc của chúng, trẻ không đáp ứng xã hội với người khác, không tìm kiếm giao tiếp “mắt” và thường chủ động né tránh, không thích tiếp xúc thân thể như được ôm, không đáp ứng với người chăm sóc  bằng sự thích thú, phấn khởi.

Nhóm trẻ có khuynh hướng thụ động: Những trẻ  tự kỷ nhóm này thường chấp nhận những khởi đầu xã hội, khuôn mẫu, mệnh lệnh  của người khác nhưng theo cách  phục tùng và thờ ơ.

Ví dụ: Trẻ dễ làm theo trẻ khác, tuân theo một cách thụ động.

Nhóm trẻ kỳ quặc: Những trẻ Tự kỷ có hội chứng này thường đặc biệt quan tâm tới người khác, chú ý tới những hành vi của người khác. Tuy nhiên, nhóm trẻ tự kỷ loại này thường không có những hiểu biết về xã hội và thiếu khả năng đánh giá tiêu chuẩn của những hành vi bình thường.

Ví dụ: Trẻ thích tiếp cận người lạ, sờ vào họ mà không phân biệt lạ quen, hỏi những câu hỏi không thích hợp,  gây khó chịu cho người khác.

Nhóm trẻ tự kỷ  loại kỳ quặc hoàn toàn có thể thay đổi về hành vi, cách thức theo quá trình phát triển chứ không phải cố định một kiểu, duy trì một hành vi duy nhất.

2. Suy kém về giao tiếp

 Đây là một hội chứng ở mức độ nặng của bênh Tự Kỷ, đặc điểm của trẻ tự kỷ dạng này là ở dạng “ câm “, thậm chí chưa bao giờ học nói hoặc có âm ngữ không giao tiếp ( noncommunicative speech) .

Ví dụ:  nhại lời tức là trẻ lập lại một cách chính xác những từ hay câu nói của người khác mà không có cố gắng để hiểu được ý nghĩa của câu nói, nói chuyện theo một kiểu riêng biệt như nói một câu không phù hợp với tình huống ( tình trạng âm ngữ không giao tiếp )

Trẻ tự kỷ mắc phải hội chứng này gặp vấn đề trong việc thông hiểu nội dung của ngôn ngữ. Đối với trẻ, ngôn ngữ thường được hiểu trực tiếp theo nghĩa đen

Ví dụ:

-Khi Mẹ nói với Con: “ Đưa tay cho mẹ nào!”- ở đây, trẻ sẽ hiểu là tay của mình sẽ bị lấy đi khỏi, ngay lập tức trẻ sẽ có phản ứng rụt tay lại hoặc lảng tránh.

• Trẻ thích dung đại từ nhân xưng ngược: Khi muốn ra ngoài , trẻ sẽ nói: “ Bạn muốn ra ngoài “ hay sử dụng tên trực tiêp “ Nam muốn ra ngoài “ thay vì “ Con muốn ra ngoài “

Một đặc điểm nội bật có thể nhận ra ở trẻ tự kỷ dạng này là ngôn ngữ thiếu nhịp điệu và ngữ điệu : trẻ nói một cách đều đều mà không đặt cảm xúc và trong ngôn ngữ.

Chơi là một  phương thức đặc biệt mà  thông qua đó giúp  trẻ  hình thành khả năng giao tiếp. Nhưng trẻ tự kỷ thường có khuynh hướng chơi một mình và không biết chơi biểu tượng ( chơi giả vờ). Tuy nhiên khi có gợi ý thì khả năng chơi giả vờ của trẻ tự kỷ cũng bằng với trẻ chậm phát triển tâm thần, điều này gợi ý rằng không phải trẻ tự kỷ không có khả năng chơi giả vờ nhưng do không có động cơ chơi như trẻ bình thường. Do đó, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến trẻ, tích cực tham gia các hoạt động thể chất, các trò chơi cùng trẻ để phát tiển khả năng giao tiếp.

3. Hành vì và những ham thích có tính định hình và giới hạn

Trẻ tự kỷ mắc hội chứng này  có thể ngồi trên sàn nhà và lắc người tới lắc lui trong một thời gian dài, trẻ có thể lật chiếc xe đồ chơi lên và xoay bánh xe cùng với giọng điệu ê a của mình, chạy ra cửa sổ, gõ tay lên cửa rồi chạy về xoay bánh xe như cũ hay chỉ đơn giản là lặp đi lặp lại một hành động trong một thời gian dài.

Ví dụ:

Trẻ đòi hỏi sự giống nhau:

Ăn một loại thức ăn, một loại chén, mặc một loại quần áo, đi cùng một con đường, sắp xếp đồ vật theo đúng một cách thức. Khi có những thay đổi ở môi trường thì trẻ tỏ ra sợ hãi và lo lắng thậm chí có thể lên cơn nổi giận.

Thiên tài tự kỷ:

Một số trẻ tự kỷ ( chiếm khoảng 10%) có khả năng đặc biệt  như nhớ được cả sổ điện thoại, tính toán những phương trình phức tạp, tạo ra các giai điệu, biết được ngày thứ mấy trong tuần khi cho biết ngày tháng năm, học được  ngoại ngữ. Tuy nhiên hầu hết các trẻ tự kỷ dạng này đều có suy kém về mặt nhận thức ở tất cả các lĩnh vực.

• Dấu hiệu nhận biết trẻ mắc hội chứng Tự Kỷ:

Tuổi khởi phát: phải đến trước 3 tuổi thì mới có thể khả định được trẻ có mắc hội chứng tự kỷ hay không mặc dù các dấu hiệu, triệu chứng đã có thể xuất hiện ở trước tuổi này hoặc ngay từ khi mới ra đời.

Các dấu hiệu cảnh báo tự kỷ:

-Không biết cười lớn tiếng hoặc có những biểu lộ vui vẻ, thích thú khác ở 6 tháng tuổi

-Không chia sẻ qua lại với những âm thanh, nụ cười, hoặc biểu lộ nét mặt ở lúc 9 tháng

-Không biết bập bẹ lúc 12 tháng

-Không biết nói từ đơn lúc 16 tháng

-Không nói được cụm từ đôi một cách tự nhiên lúc 24 tháng ( không phải là nhại lời)

-Không chú ý đến giọng nói của người khác vào lúc 24 tháng

-Không nhìn vào mặt và mắt người khác lúc 24 tháng

-Không biểu lộ quan tâm đến trẻ khác vào lúc 24 tháng

-Không biết bắt chước vào lúc 24 tháng

-Mất ngôn ngữ và kỹ năng xã hội ở bất kỳ tuổi nào

 *Ngoài ra theo nguyên cứu của  Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê những rối loạn tâm thần của Mỹ (DSM- IV),  liệt kê những quan tâm của cha mẹ có ý nghĩa cảnh báo tự kỷ:

-Quan tâm về xã hội: Không biết cười xã hội, chơi một mình, rất độc lập, giao tiếp mắt kém, ở trong chính thế giới của trẻ, không hoà hợp, không quan tâm đến trẻ khác

-Quan tâm về giao tiếp: Không đáp ứng khi gọi tên, không biết nói với cha mẹ điều trẻ muốn, không theo hướng dẫn, giống như bị điếc, có lúc nghe nhưng lúc khác lại không nghe, không biết chỉ hoặc vẫy tay chào tạm biệt

Quan tâm về hành vi: Những cơn nổi giận, tăng động, không hợp tác hoặc chống đối, không biết chơi với đồ chơi, lập đi lập lại , đi nhón gót, gắn bó khác thường với một số đồ chơi, xếp đồ cho thẳng hàng, quá nhạy cảm với một số cảm giác xúc giác hoặc âm thanh, có những kiểu vận động ngón tay hoặc cơ thể khác lạ.

Nhà sách chuyên biệt Thành Lý là đơn vị cung cấp các sản phẩm đồ chơi, dụng cụ hỗ trợ giao dục trẻ tự kỷ, chúng tôi luôn cam kết chất lượng sản phẩm hàng đầu,tận  tâm phục vụ vì sự phát triển và tương lai của trẻ.

Tham khảo từ các nguồn:

Nguồn: https://tamlyhocthankinh.com

BS. Chuyên gia Phan Thiệu Xuân Giang

Mạng lưới trẻ tự kỷ Việt Nam (VAN)